Szanowni Państwo,
Poniżej przedstawiam raport z najważniejszych działań podejmowanych przez Centrum Monitoringu Wolności Prasy SDP w ciągu ostatnich 12 miesięcy, a więc w okresie, w którym kieruję Centrum. Działania podejmowane przez nas można podzielić na dwie grupy.
Pierwszym była doraźna pomoc dziennikarzom czy wydawcom (przede wszystkim lokalnym), którzy stanęli w obliczu problemów sądowych, politycznych czy natury pracowniczej, a których charakter rodził podejrzenie, iż w grę wchodzi ewidentne naruszenie wolności słowa. Realizowane było to przez prawnika współpracującego z CMWP SDP– mecenasa Michała Jaszewskiego w postaci porady prawnej, a także przeze mnie oraz mojego współpracownika Piotra Wolniewicza, w postaci zawiadomień wysyłanych do mediów, ministra sprawiedliwości, RPO i innych instytucji. Uczestniczyliśmy też jako obserwatorzy w procesach wytaczanych dziennikarzom.
Drugim kierunkiem było zajmowanie się sytuacją zawodu dziennikarza i wolnością słowa generalnie, a więc wadliwymi rozwiązaniami prawnymi działającymi w chwili obecnej i działaniami na rzecz planowanych rozwiązań, a także sygnalizowaniem i diagnozą istniejących problemów.
W ramach tej części działalności dokończyliśmy rozpoczęte przez moich poprzedników – a zainspirowane i koordynowane przez przewodniczącego Rady Konsultacyjnej CMWP - badanie przejrzystości administracji rządowej. Rozpoczęliśmy także kolejne (cykliczne) pt: „Dziennikarze w sądach”.
Bardzo istotną rolę w działalności CMWP SDP odegrały stanowiska i diagnozy stawiane przez Radę Konsultacyjną. Udało nam się zwrócić uwagę choćby na wadliwy zapis w postulowanym prawie prasowym mający prowadzić do wprowadzenia obowiązkowej rejestracji milionów witryn internetowych, w tym wszystkich często aktualizowanych blogów, na zasadzie tytułów prasowych. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ostatecznie wycofało się z tego pomysłu. Toczyliśmy także bój z paragrafem pozwalającym sądzić dziennikarzy za ujawnienie tajemnicy procesowej. Na zorganizowanej przez nas konferencji Prokurator Krajowy Edward Zalewski zapowiedział zmianę brzmienia odnośnego paragrafu prawa karnego. Niestety projekt ten znalazł także przeciwników w wymiarze sprawiedliwości, a więc bój ten wciąż trwa. Poprzez konferencje i rozmowy osobiste staraliśmy się zachęcać ludzi mediów do zajmowania się problemami własnej branży leżącymi w obrębie zainteresowań CMWP. W ten sposób powstało wiele publikacji i przekazów medialnych. Ja także, jako dyrektor Centrum, poruszałem tę tematykę na łamach dziennika „Polska”, i w portalu publicystycznym „Salon24”, a także audycjach publicystycznych w TVP, TVN24, Polsacie i stacjach radiowych.
W ramach tej części naszej działalności staraliśmy się nawiązywać kontakty z instytucjami, organizacjami pozarządowymi i osobami mającymi podobne zainteresowania i cele w kraju i za granicą. W lutym – już po opublikowaniu wyników badania dotyczącego przejrzystości administracji rządowej – uczestniczyłem w konferencji i warsztatach poświęconych dostępowi do informacji organizowanych przez Fundację Konrada Adenauera w Berlinie. W wyniku tego udało nam się nawiązać kontakt z europejskim NGO's Access Info – zajmującym się dostępem do informacji publicznej.
Wszystkie te działania nie byłyby możliwe gdyby nie ogromne wsparcie, które Centrum otrzymywało od Rady Konsultacyjnej i Jej Przewodniczącego, Zarządu, a także poszczególnych oddziałów Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Pragnę także podkreślić bardzo duże zaangażowanie w te działania mojego współpracownika Piotra Wolniewicza.
Wiktor Świetlik
I.KONFERENCJE, DEBATY, PANELE
Debata 20.05.2010r.
„Czy dziennikarze skończą pod pośredniakiem?”
Debata została zainspirowana przez Panią Bożenę Walewską z „DeSKi” (Dziennikarska Samopomoc Koleżeńska), która zwróciła się do Centrum z inicjatywą organizacji spotkania. Dodatkowo wśród panelistów znaleźli się: Krystyna Mokrosińska – prezes SDP oraz Mariusz Staniszewski – dziennikarz, publicysta „Dziennika Gazety Prawnej”. Zwracali oni uwagę na kryzys, jaki dotknął w ostatnim czasie rynek medialny i szukali sposobów na poprawę sytuacji. Do dyskusje bardzo aktywnie włączyły się osoby, które były obecne na Sali.
Debata 07.05.2010 r.
„Polskie media po Smoleńsku”
Debata była pokłosiem reakcji mediów na katastrofę smoleńską, w której zginął Prezydent RP wraz z małżonką oraz 94 osobami. Panelistami byli: Piotr Śmiłowicz – „Newsweek”, Tomasz Terlikowski – „Fronda” oraz Paweł Nowacki – dyrektor rozwoju serwisów informacyjnych Polskapresse. Debata spotkała się z szerokim zainteresowanie mediów. Szukano odpowiedzi na pytania: Czy dziennikarze potrafili wyciągnąć wnioski z katastrofy smoleńskiej? Dlaczego w mediach żałoba przestała obowiązywać szybciej niż w Sejmie? Czy dziennikarze stają się propagandzistami?
Gala finałowa czwartej edycji konkursu Dziennikarz Obywatelski 2009 Roku i Bloger 2009 Roku 11.03.2010 r.
CMWP było patronem gali, którą organizowało wraz z redakcją serwisu Wiadomości24. Galę w roli gospodarza, otworzył w imieniu CMWP SDP Wiktor Świetlik.
Debata 26.01.2010 r.
„Ściśle tajne”
CMWP SDP ogłaszając raport z badania „Przejrzystość administracji rządowej”, zorganizowało wraz z Akademią Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości dr Bogusława Federa dyskusję poświęconą zagadnieniu dostępu do informacji publicznej w polskich urzędach. Udział w niej wzięli: dr Bogusław Feder – Dyrektor Fundacji, Dawid Sześciło – Wydział Prawa i Administracji UW oraz Krzysztof Izdebski – prawnik z Pozarządowego Centrum Dostępu do Informacji Publicznej. Moderatorem był dyrektor CMWP.
Debata 20.01.2010 r.
„Czy sądy pozamykają polskie gazety?”
Centrum, zauważając problem coraz wyższych kar nakładanych na polskie gazety w procesach cywilnych, zorganizowało dyskusję poświęconą problemom polskich mediów i dziennikarzy z wymiarem sprawiedliwości. Wśród panelistów znaleźli się: dr Antoni Dudek - historyk, członek Rady Konsultacyjnej CMWP; Katarzyna Kozłowska – zastępca redaktora naczelnego tygodnika „Wprost”, mec. Artur Wdowczyk – adwokat broniący dziennikarzy oraz Edward Zalewski – prokurator krajowy. Bardzo istotnym skutkiem debaty była deklaracja Edwarda Zalewskiego, który zapowiedział złożenie propozycji zmian art. 241 Kodeksu karnego, dotyczącego kwestii rozpowszechniania bez zezwolenia informacji z postępowania przygotowawczego.
Konferencja 04.01.2010 r.
„Blaski i cienie budowy demokracji lokalnej” – ogłoszenie konkursu Kancelarii Prezydenta RP dla dziennikarzy prasy lokalnej, organizowanego przy partnerstwie SDP oraz CMWP SDP.
W konferencji udział wzięli: Władysław Stasiak – szef Kancelarii Prezydenta RP, Krzysztof Skowroński – przewodniczący jury konkursu oraz Krystyna Mokrosińska – prezes SDP.
Debata 23.11.2009 r.
„Czy misja TVP jest zagrożona?”
W związku z konkursem na nowe władze TVP, SDP oraz CMWP SDP zorganizowały konferencję poświęconą problemom telewizji publicznej. Panelistami byli: Władysław Stasiak – szef Kancelarii Prezydenta RP, Iwona Śledzińska – Katarasińska – Przewodnicząca Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, Piotr Dmochowski – Lipski – Dyrektor Generalny Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Krystyna Mokrosińska – prezes SDP. Spotkanie prowadził Andrzej Godlewski, szef działu krajowego “Polska The Times”.
Debata 26.10.2009 r.
„Dziennikarze na celowniku – państwo kontra media”.
CMWP i SDP zorganizowały panel dyskusyjny, który był pokłosiem afery podsłuchowej. Udział w nim wzięli: Antoni Dudek – historyk, członek Rady Konsultacyjnej CMWP, Jerzy Jachowicz – dziennikarz śledczy, mec. Wiesław Johann – były sędzia Trybunału Konstytucyjnego oraz prof. Antoni Kamiński -założyciel i były szef polskiego oddziału Transparency International, również członek Rady Konsultacyjnej CMWP.
Debata 02.10.2009 r.
„Czy wszyscy internauci pójdą siedzieć? O konieczności rejestracji stron internetowych.”
W debacie zorganizowane wspólnie z Fundacją Nowe Media uczestniczyli: Edwin Bendyk – dziennikarz tygodnika „Polityka”, autor bloga „Antymatrix”, Marcin Jagodziński – serwis Blip.pl, Paweł Sito – prezes Fundacji Nowe Media oraz Joanna Kluczewska – Strojny z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Spotkanie prowadził dyrektor CMWP SDP – Wiktor Świetlik.
M.in. rezultatem konferencji była rezygnacja MKDiN z planów wprowadzenia obowiązku rejestracji niemal wszystkich witryn internetowych w projekcie nowelizacji prawa prasowego.
Debata 24.09.2009 r.
„Czy cyfrowa Polska podzieli los autostrad?”
Panel dyskusyjny prowadził Andrzej Godlewski z „Polska the Times”, a oprócz Anny Streżyńskiej – Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej udział w nim wzięli: dr Tomasz Sommer – Wiceprezes Instytutu Globalizacji, Jacek Silski – Prezes Zarządu Polskiej Izby Radiodyfuzji Cyfrowej oraz Andrzej Matuszyński – członek zarządu Cyfrowego Polsatu. Uczestnicy zastanawiali się nad perspektywami cyfryzacji w Polsce.
Debata 01.06.2009 r.
„Co wolno Katarynie, a co Dziennikowi? Wolność słowa w mediach i sieci.”
Panelistami byli: Krzysztof Fijałek – wiceszef SDP i naczelny portalu Interna, Igor Janke – publicysta „Rzeczpospolitej” i współwłaściciel Salonu24, Cezary Michalski – publicysta „Dziennika”, Piotr Nowacki - szef portalu Dziennikarstwa Obywatelskiego Wiadomości 24 oraz Piotr VaGla Waglowski – specjalista z zakresu prawa internetowego.
II.BADANIA
Przejrzystość administracji rządowej
Centrum w 2009 r. przeprowadziło badanie „Przejrzystość administracji rządowej”. Jest ono zaprojektowane cyklicznie. Będzie powtarzane, co dwa lata, tak jak ma to miejsce w przypadku badania „Dziennikarze w sądach, prokuraturach”.
Badanie miało sprawdzić:
· Dostępność do informacji publicznej na wniosek
· Rzetelność BIP
· Procedury dostępu do informacji publicznej
· Zakres i formę odmów dostępu
· Jak udzielana jest informacja w dominium
· Jak udzielana jest informacja o zarządzaniu mieniem i długami publicznymi
I etap
Na prośbę Centrum 5 instytucji (m.in. Business Centre Club czy Towarzystwo Ekonomistów Polskich) wysłało do urzędów centralnych wnioski o udzielenie informacji publicznej. Na podstawie odpowiedzi sporządzona została analiza wykonywania ustawy o dostępie informacji publicznej.
II etap
W okresie lipiec-wrzesień 8 wybranych losowo ministerstw, KPRM oraz 7 urzędów wojewódzkich zostało poddanych badaniom ankietowym w drodze osobistych kontaktów i drogą telefoniczną. Podczas rozmów telefonicznych i wizyt wcielano się w rolę petentów, którzy poszukiwali informacji na użytek prywatny. Pytano, gdzie i w jaki sposób można uzyskać odpowiedzi na 3 konkretne pytania z zakresu informacji publicznej.
Część telefoniczna została wykonana przez wolontariuszy oraz pracowników CMWP SDP. Osobiste wizyty w urzędach podejmowali wolontariusze Fundacji Akademii Innowacji i Przedsiębiorczości dr Bogusława Federa w ramach umowy współpracy z Centrum.
Ogólny, podsumowujący całość badania raport sporządziła Fundacja dr Federa, przeprowadzając również analizę stron BIP tych instytucji, które były ankietowane. Na jego podstawie analizę z punktu widzenia prawa administracyjnego i nauki administracji publicznej wykonał doktorant w Zakładzie Nauki Administracji Wydziału Prawa i Administracji UW – Dawid Sześciło.
Pokłosiem badania była konferencja, która odbyła się 26.01.2010 r., podczas, której zostały przedstawione wyniki analiz dostępu do informacji publicznej.
Dziennikarze w sądach 2007-2009
Tematem opracowania są postępowania cywilne oraz karne prowadzone na gruncie przepisów prawa prasowego, prawa karnego, ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz prawa cywilnego.
Opracowanie to zostanie wykonane na podstawie informacji dostarczonych CMWP SDP przez sądy okręgowe w zakresie ich właściwości miejscowej – w stosunku do podległych im okręgów sądowych oraz na podstawie zestawień dostarczonych przez prokuratury okręgowe – również w zakresie ich właściwości miejscowej - wobec podległych im okręgów. Wykorzystane również zostaną dane przekazane przez Komendę Stołeczną Policji i Ministerstwo Sprawiedliwości.
Wnioski o udzielenie informacji publicznej zostały wysłane 8 lutego 2010 r. Obecnie badanie jest na etapie spływania ostatnich odpowiedzi.
Opracowanie obejmuje lata 2007 – 2009.
III.OŚWIADCZENIA, POSTULATY, APELE itp.
17.03.2010 r. – List CMWP SDP do RPO z poparciem wniosku o wniesienie kasacji w sprawie redaktora naczelnego Tygodnika Pułtuskiego Jarosława Kopcia.
22.02.2010 r. – Apel SDP i CMWP w sprawie odwołania wicedyrektor TVP1 Anity Gargas, skierowany do RPO.
10.02.2010 r. – List otwarty prezes SDP Krystyny Mokrosińskiej i dyrektora CMWP SDP Wiktora Świetlika do Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego w sprawie Telewizji Biełsat, z prośbą o interwencję u Ministra Spraw Zagranicznych Białorusi. Dotyczył szczególnie sprawy aresztowania dziennikarza współpracującego z telewizją - Iwana Szulhy.
03.02.2010 r. – List CMWP SDP, skierowany w imieniu SDP do redaktora naczelnego Dziennika Gazety Prawnej, z prośbą o wyjaśnienie okoliczności zwolnienia z pracy Tomasza Świderka.
14.12.2009 r. – Apel SDP i CMWP do ludzi mediów o nierozstrzyganie sporów dziennikarskich na salach sądowych i zaprzestanie wzajemnych brutalnych ataków.
18.11.2009 r. – List CMWP SDP do wójta gminy Ożarowice z prośbą o wyjaśnienie sytuacji w związku z otrzymaniem sygnałów o naruszaniu w gminie wolności prasy.
05.11.2009 r. – List CMWP SDP do Prokuratury Krajowej oraz Prokuratury Rejonowej w Nysie z prośbą o wyjaśnienie sytuacji, w związku z informacjami o działaniach Prokuratury Rejonowej w Nysie wobec redakcji gazety „Nowiny Nyskie”.
03.11.2009 r. – List CMWP SDP do dyrektora TVP Gdańsk z prośbą o wyjaśnienie kwestii dostępu do zasobów archiwalnych gdańskiego ośrodka TVP.
28.10.2009 r. – List protestacyjny SDP i CMWP do redaktora naczelnego „La Repubblica” – Ezio Mauro przeciwko nazwaniu przez tę gazetę obozu w Oświęcimiu „polskim obozem zagłady”.
19.10.2009 r. – List dyrektora CMWP Wiktora Świetlika i prezes SDP Krystyny Mokrosińskiej do Premiera, Ministra Sprawiedliwości i Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie afery podsłuchowej.
07.07.2009 r. – List CMWP i SDP w obronie „Gazety Świebodzickiej”, skierowany do Przewodniczącej Rady Miejskiej Świebodzic.
01.07.2009 r. – Apel SDP i CMWP w sprawie uwięzienia dziennikarz irańskich.
Był częścią apelu zorganizowanego przez Międzynarodową Federację Dziennikarzy z siedzibą w Brukseli. Należyty list został też przekazany irańskiej ambasadzie w Warszawie.
IV.CMWP W MEDIACH
CMWP pojawiło się w mediach - telewizji, prasie, stacjach radiowych, agencjach prasowych, internecie. Na przykład:
-„Coraz gorsza sytuacja na dziennikarskim rynku pracy”
Onet.pl - 26.05.2010
-„Dziennikarze namawiają dziennikarzy do zmiany zawodu”
Press.pl - 21.05.2010
-„Rząd i rozrząd”
Wprost.pl - 10.05. 2010
-„Zamach na wolność słowa – chcą interwencji RPO ws. Odwołania wiceszefowej TVP1”
Wirtualnemedia.pl – 23.02.2010 r.
-„PiS nie zamierza umierać za Anitę Gargas”
Gazeta Wyborcza – 23.02.2010 r.
-„Sprawa Gargas – ludzie mediów piszą do Kochanowskiego”
Newsweek.pl – 22.02.2010 r.
-„Łagodniej wobec mediów”
Rzeczpospolita – 03.02.2010 r.
-„Gazeta nie chce być tubą władzy, to wójt ją zamknął”
Gazeta Wyborcza - 02.02.2010
-„Coraz ściślej tajne”
Rzeczpospolita – 27.01.2010 r.
-„Prokurator odwołany za aferę z dziennikarzami”
Polska – Dziennik Bałtycki – 27.01.2010 r.
-„Koniec ze ściganiem dziennikarzy?”
Dziennik Gazeta Prawna – 21.01.2010 r.
-„Zmienią przepis ograniczający media?”
Polska – 21.01.2010 r.
-„Dziennikarz śledczy na celowniku prokuratury”
Polska – 12.01.2010 r.
-„Reporter TVN 24 usłyszał zarzuty”
Rzeczpospolita – 12.01.2010 r.
-„Prokuratura atakuje dziennikarzy”
Tvn24.pl – 11.01.2010 r.
-„Rada w obronie dziennikarzy”
Rzeczpospolita – 11.01.2010 r.
-„Prezydent szuka najlepszych dziennikarzy”
Wirtualnemedia.pl – 05.01.2010 r.
-„Dziennikarze przygotują własny projekt ustawy medialnej”
Wirtualnemedia.pl – 24.11.2009 r.
-„Dziennikarze na celowniku, czyli nie ma wolności mediów w Polsce”
Polska – 21.10.2009 r.
-„W Polsce wolność mediów to niestety wciąż fikcja”
Polska Głos Wielkopolski – 21.10.2009 r.
-„Gazeta Polska inwigilowana”
Gazeta Polska – 21.10.2009 r.
-„W Polsce zagrożona wolność prasy i zawodu dziennikarza”
Wirtualnemedia.pl – 20.10.2009 r.
-„Wolność prasy zagrożona”
Rzeczpospolita - 20.10.2009 r.
-„Wolność prasy w Polsce może być zagrożona”
Interia.pl – 19.10.2010 r.
-„Rejestracja stron WWW będzie dobrowolna”
Rzeczpospolita - 03.10.2009 r.
-„Będzie dyskusja o sile blogów”
Polska – 02.10.2009 r.
-„Cyfryzacja z pominięciem TVP”
Rzeczpospolita – 25.09.2009 r.
V.KONSULTACJE
W okresie 2009-VI 2010 r. CMWP SDP udzieliło 36 konsultacji. Współpracujemy z prawnikiem SDP, mec. Michałem Jaszewskim oraz w pojedynczych przypadkach z adw. Agnieszką Metelską.
Kilkakrotnie Centrum zwracało się również do organów administracji rządowej, jak i samorządowej oraz innych instytucji publicznych z prośbą o pomoc w wyjaśnieniu konkretnych spraw.
Dyrektor CMWP udzielał również telefonicznie komentarzy dotyczących bieżących wydarzeń budzących podejrzenie co do naruszenia wolności słowa.
Poza konsultacjami Centrum monitorowało sprawy dziennikarskie w sądach. Asystent dyrektora Piotr Wolniewicz uczestniczył na prośbę dziennikarzy, jako obserwator CMWP, w rozprawach sądowych z ich udziałem.
