Rada Konsultacyjna CMWP wyraża poważne zaniepokojenie kierunkiem prac nad rządowym projektem nowelizacji ustawy o ochronie informacji niejawnych
2004-06-19
Rada Konsultacyjna Centrum Monitoringu Wolności Prasy wyraża poważne zaniepokojenie kierunkiem prac nad Rządowym projektem nowelizacji ustawy o ochronie informacji niejawnych (druk sejmowy nr 2165):
# 1. Propozycja zmian, a także dotychczasowe prace w Podkomisji Nadzwyczajnej wskazują, że nowielizacja zmierza do utrzymania, a nawet poszerzenia dotychczasowych złych rozwiązań: ugruntowania uznaniowej, dyskrecjonalnej praktyki wyłączania jawności w zakresie informacji publicznej,
# zwiększenia uprawnień i rozbudowy służb ochrony państwa,
# poszerzenia zakresu ingerencji w działalność instytucji i przedsiębiorców,
# powiększenia zakresu inwigilacji i ograniczenia wolności - prywatności obywateli.
2. Proponowane zmiany stanowią kontynuację rozwiązań sprzed 1989r.
3. Propozycje zmian są sprzeczne w istotnym zakresie z Konstytucją RP, w szczególności naruszają wolności i prawa osobiste, polityczne, zasadę legalizmu, prywatności, równości, swobody działalności gospodarczej (art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 47, art. 51 ust. 2, art. 61 ust. 1 i 3, art. 32 Konstytucji RP).
Mając na uwadze powyższe zarzuty zwracamy się z apelem o sprzeciwienie się takiej regulacji ograniczającej jawność informacji publicznej. Przedstawiamy także w załączeniu konkretne zastrzeżenia do proponowanych rozwiązań.
Rada Konsultacyjna
Maciej Bednarkiewicz
Stefan Bratkowski
Bohdan Cywiński
Ireneusz Krzemiński
Nina Nowakowska
Andrzej Paczkowski
Krzysztof Piesiewicz
Julia Pitera
Jan Stefanowicz
Adam Strzembosz
Henryk Wujec
Zastrzeżenia
1. W świetle proponowanej regulacji konieczne jest usunięcie wad definicji "tajemnicy służbowej" (art. 2 pkt. 2) oraz niespójności co do praktycznego jej zastosowania (art. 23 ust. 2). W myśl tego ostatniego przepisu, zarówno w ustawie jak i w projekcie, możliwe jest zaklasyfikowanie informacji niejawnych, jako oznaczonych klauzulą "poufne" jak i "zastrzeżone", według uznania uprawnionego organu. Taka dwoistość możliwości i uznanie administracyjne nie mogą być akceptowane.
Niedopuszczalne w świetle Konstytucji RP wydaje się także wyłączenie jawności z uwagi jedynie na "interes" jednostki organizacyjnej.
2. Zwiększa się zakres inwigilacji i uprawnienia służb przez rozszerzenie zakresu ustawy w zmodyfikowanym art. 16 na kontrolę stanu zabezpieczenia wszystkich informacji niejawnych, a nie - jak było dotychczas - tylko stanowiących tajemnicę państwową. Rozciągnięcie uprawnień kontrolnych służb ochrony państwa także na zabezpieczenie informacji stanowiących tajemnicę służbową w tym oznaczoną klauzulą "poufne" i "zastrzeżone", których ujawnienie mogłoby stanowić zagrożenie - na przykład - jedynie dla interesów jednostek organizacyjnych, jest zbyt daleko idącą ingerencją państwa, a także może naruszać konstytucyjnie gwarantowane prawo do prywatności oraz wolności działalności gospodarczej.
3. W art. 25 ust. 2 proponuje się znaczne wydłużenie czasu ochrony dokumentów zawierających informacje niejawne (tajemnica służbowa) - i to w sposób bezwzględnie obowiązujący.
Jednocześnie art. 25 ust. 4 przewiduje możliwość zrównania okresu ochrony informacji stanowiących tajemnicę państwową (50 lat) z informacjami stanowiącymi tajemnicę służbową w tym nawet "zastrzeżonych", również do 50 lat według swobodnego uznania funkcjonariusza.
4. Ustawa zezwala (art. 32) - na zbieranie i przetwarzanie informacji o osobach trzecich, określonych w ankiecie bezpieczeństwa osobowego bez wiedzy i zgody tych osób. Przepis ten nie wydaje się być zgodny z Konstytucją - zasadą prywatności i ochroną danych osobowych.
5. Proponowany zapis art. 60 ust. 8 pozwala szefowi właściwej służby ochrony państwa dokonać akredytacji bez spełnienia ustawowych wymagań. W świetle tej propozycji szef może udzielić akredytacji bezpieczeństwa systemu lub sieci teleinformatycznej w "szczególnie uzasadnionych przypadkach bez spełnienia niektórych wymagań". Tak zredagowane uprawnienie jest zbyt uznaniowe, a tym samym stwarza możliwość korupcji i pozaprawnych form nacisku.
6. Ponadto należy wskazać, że w treści art. 61 ust. 5 brak jest stosownego terminu. Właściwe służby ochrony państwa powinny być zobowiązane do udzielenia w nieprzekraczalnym terminie 30 dni odpowiedzi o braku zastrzeżeń do przesłanych im wymagań. Brak takiego terminu poszerza zakres arbitralności w działaniach służb.
7. W dalszym ciągu pozostają aktualne pytania dotyczące nieokreślenia okresu trwania postępowania sprawdzającego, braku uzasadnienia odmów oraz nie wprowadzenia postępowania odwoławczego. Ustawa nie określa wyraźnie, kiedy odmawia się wydania poświadczenia bezpieczeństwa. Podane są jedynie okoliczności, które należy wziąć pod uwagę. Ostatecznie decyduje wola funkcjonariuszy i żołnierzy służb ochrony państwa, czyli swobodne uznanie (tylko formalnie poddane kontroli sądowej). Daje to służbom ochrony państwa możliwość wpływania na obsadę niektórych stanowisk i weryfikacji pewnej grupy osób niemal wyłącznie według uznania tych służb.
8. W art. 72a przewiduje się, że decyzja negatywna, co do przyznania lub cofnięcia świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego, nie musi być uzasadniona. Reżim prawny w tym zakresie powinien być identyczny jak dla obywatela. Możliwość odstąpienia od uzasadnienia powinna być ograniczona do przypadków określonych w k.p.a. Przedsiębiorca musi mieć także prawo kwestionowania decyzji służb ochrony państwa w tym prawo skargi do NSA. Kwestionowany przepis art. 72a może być zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego.
9. Odrębne wzory ankiet, w zależności od klauzuli tajności, o którą ubiega się osoba poddawana postępowania sprawdzającemu są zasadne jednak ich ilość i zakres merytoryczny nadal wykraczają poza rzeczywiste potrzeby ochrony informacji niejawnych oraz naruszają zasadę prywatności i ochrony danych osobowych.
Wydaję się, że w szczególności powinny zostać złagodzone i uproszczone w odniesieniu do dostępu do "tajemnicy służbowej" oznaczonej klauzulą "poufne" wymogi "Ankiety bezpieczeństwa publicznego", zawartej w załączniku 2b do proponowanej ustawy.
Zbędne wydaje się żądanie takich danych jak:
1)rodziców małżonka osoby sprawdzanej,
2)dzieci osoby sprawdzanej,
3)zażywania narkotyków lub spożywania w nadmiernej ilości alkoholu w ciągu ostatnich 10 lat,
4)ponad 15-dniowego pobytu za granicą (po ukończeniu 18 lat), łącznie z adresem i kodem pocztowym,
5)przynależności do partii, organizacji i stowarzyszeń
W odniesieniu do informacji stanowiących "tajemnicę służbową", a zwłaszcza tych objętych klauzulą "zastrzeżone", w ogóle nie powinno być stosowane jakieś specjalne postępowanie sprawdzające.
Do większości takich informacji powinien mieć dostęp każdy pracownik danej jednostki, upoważniony przez jej kierownictwo stosownie do zakresu obowiązków i bez potrzeby dodatkowej procedury, a jedynie za zobowiązaniem do przestrzegania tajemnicy na odpowiednim poziomie wyznaczonym przez zakres dostępu.
Niektóre z pytań ankiety, mające zastosowanie do dostępu informacji z klauzulą "tajne" lub "ściśle tajne" pozostają nadal wręcz nierealne i niemożliwe do odpowiedzenia (np. nr 31 - dotyczące kontaktów z cudzoziemcami, utrzymywanych w ciągu ostatnich dwudziestu lat, osoby sprawdzanej i jej małżonka, łącznie z jego rodzicami i rodzeństwem). Egzekwowanie wspomnianych wymogów ustawy i ankiety może pociągnąć za sobą usprawiedliwione zarzuty naruszenia jednego z podstawowych praw człowieka, jakim jest prawo do ochrony prawnej życia prywatnego i rodzinnego. Gwarantuje to prawo, zarówno Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej (art. 47), jak i wiążące Polskę umowy międzynarodowe (Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - art. 8, oraz Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych - art. 17).
10. We wstępie do ankiety zastosowano dziwny w warunkach polskich zwrot "Dziękując za współpracę", który może mieć konotację wieloznaczną, zwłaszcza w kontekście pytania o współpracę ze służbami specjalnymi. Nie znajduje uzasadnienia i nie wiadomo, do czego służbom ochrony państwa potrzebna jest odpowiedź na pytanie 11 zał. 2c - czy był pan (i) współpracownikiem organów bezpieczeństwa? Nie wskazuje się według jakich kryteriów mają być przyznawane poświadczenia osobowe. Zasadnie można twierdzić, iż zadanie tego pytania może być uznane za naruszające art. 51 ust. 2 Konstytucji.
|
 
2018-02-08
Zapraszamy do udziału w organizowanej przez Centrum Monitoringu Wolności Prasy SDP konferencji na temat własności mediów w Polsce. Nie ma w Polsce jednolitej, opracowanej profesjonalnie publikacji (czy raczej rejestru), która odpowiadałoby na to proste pytanie badawcze ?\
2018-02-02
Centrum Monitoringu Wolności Prasy SDP wyraża protest przeciwko orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, na podstawie którego red. Paweł Lisicki i red. Piotr Kubiak, autorzy artykułów na temat tzw. afery sopockiej mają zapłacić blisko 200 tysięcy zł za naruszenie w publikacji dóbr osobistych prezydenta Sopotu.
2018-01-30
Centrum Monitoringu Wolności Prasy SDP ocenia pozytywnie przyjętą przez Sejm 26 stycznia 2018 nowelizację ustawy o IPN ? Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu. Nowelizacja ta ma na celu ochronę dobrego imienia Polski na arenie międzynarodowej i jest realizacją w praktyce prawa państwa polskiego do obrony prawdy historycznej.
|
