Możliwość fotografowania ekspozycji reklamowych w sklepach, aptekach, bankach, na imprezach masowych sama w sobie nie jest ograniczona.
Stworzenie takiej ekspozycji z góry opiera się na założeniu dotarcia do jak najszerszego kręgu publiczności. Nie można więc nikomu zakazać utrwalenia takiej ekspozycji za pomocą zdjęcia foto, nagrania kamerą itp., ponieważ nie ma podstaw prawnych do takiego zakazu. Moim zdaniem nawet ogłoszenie o zakazie fotografowania nie będzie wywoływać skutków prawnych, gdyż jest to sprzeczność sama w sobie.

2. Odrębną uwagę należy poświęcić różnego rodzaju imprezom, targom itp. Właściciel obiektu może co prawda wprowadzić na jego terenie określone obostrzenia dotyczące ogółu uczestników - np. zakaz fotografowania. W zasadzie nie może tego jednak uczynić w odniesieniu do dziennikarzy w rozumieniu Prawa prasowego (w tym fotoreporterów) w zakresie części obiektu, która została wystawiona na widok publiczny, ponieważ godziłoby to w prawo obywateli do jawności życia publicznego (art. 1 Pr. pras.), oraz prawo dziennikarzy do uzyskiwania informacji (art. 11 ust. 1 Pr. pras. per analogiam). Inna sprawa, że Prawo prasowe nie przewiduje sankcji za tego rodzaju czyn, więc dziennikarze muszą liczyć się z utrudnieniami.

Należy podkreślić, że wszystko zależy od okoliczności sprawy - o ile nie można prawnie uzasadnić zakazu fotografowania podczas różnego rodzaju publicznych konferencji i targów, o tyle można to uczynić np. podczas koncertu rockowego w stosunku do jego uczestników (w celu zapobieżenia naruszaniu praw autorskich), w muzeum ze względu na możliwość uszkodzenia wyeksponowanych zbiorów wskutek błysku itp.

3. Zupełnie inną kwestią jest rozpowszechnianie utrwalonych fotografii. Zgodnie z ustawą z dn. 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, dopuszczalne jest m. in. przytaczanie w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach utworów udostępnianych podczas tych wydarzeń, w jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji (art. 26 ustawy).
Można więc umieścić w czasopiśmie, audycji lub serwisie internetowym sprawozdanie z targów, ekspozycji itp. i zilustrować je kilkoma przykładowymi fotografiami. Dotyczy to też m. in. utworów dostępnych w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe (art. 33 pkt 2). Można również  rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach itp. ale nie do tego samego użytku (art. 33 pkt 1). Powyższe zasady muszą mieścić się w granicach tzw. dozwolonego użytku: należy wymienić imię i nazwisko (nazwę) twórcy, podać źródło utworu itp. Nie można także godzić w słuszne interesy twórcy (art. 34, 35). Ponieważ autorka pytania zwraca uwagę, że sporządzane fotografie były by wykorzytywane w celach marketingowych, sprawa się komplikuje. Badania takie przeprowadza się bowiem z zasady odpłatnie, a zatem w celu komercyjnym. To zaś może godzić w słuszne interesy twórcy (reklamy, urządzenia itp.), ponieważ może on nie życzyć sobie, aby podmiot, któremu nie udzielono licencji osiągał zyski z powodu wykorzystania utworu (reklama, ekspozycja często spełnia warunek indywidualnej twórczości, podlegającej ochronie prawnej). Do tego dochodzi także ryzyko naruszenia prawa do znaku towarowego firmy, wkomponowanego w reklamę (ponieważ ochrona wynikająca z przepisów o znakach towarowych jest w zasadzie niezależna od ochrony
prawnoautorskiej), a nawet dóbr osobistych przedsiębiorcy (uzykiwanie korzyści majątkowych z image'u firmy bez jej zgody).

Reasumując, o ile w zasadzie dopuszczalne jest dość szerokie wykorzystywanie w/w fotografii na zasadzie tzw. dozwolonego użytku, o tyle podlega znacznym ograniczeniom w przypadku ich komercyjnego wykorzystania. W związku z powyższym nie jest możliwe jednoznaczne udzielenie odpowiedzi na zadane pytanie, gdyż odpowiedź ta zależy ona od celu, zakresu, okoliczności oraz przedmiotu, którego obraz foto jest rozpowszechniany.

W razie potrzeby uzupełnię moją wypowiedź, o ile autorka pytania dokładnie wyjaśni zasady wykorzystywania przez nią fotografii, o których mowa.

Michał Jaszewski